Ospa wietrzna u dzieci – objawy i leczenie

Wirus ospy wietrznej i półpaśca występuje na całym świecie i jest bardzo wysoce zaraźliwy. Ryzyko zachorowania przez osoby, które nie miały z nim wcześniej kontaktu i nie były szczepione wynosi aż 80-90%. Ospa wietrzna – jakie są objawy i jak wygląda leczenie u dzieci?

Wirus VZV (Varicella zoster virus), czyli wirus ospy wietrznej i półpaśca występuje na całym świecie i jest bardzo wysoce zaraźliwy. Ryzyko zachorowania przez osoby, które nie miały z nim wcześniej kontaktu, a do tego nie przyjęły szczepionki wynosi aż 80-90%. Badania wskazują, że ok. 95% dorosłych w Polsce miało z nim styczność w swoim życiu.

Ospa wietrzna uważa się za chorobę wieku dziecięcego. Największą ilość zachorowań odnotowuje się u dzieci do 9. roku życia. Uznaje się, że przechodzi się ją tylko raz, ze względu na wysoką produkcję przeciwciał w wyniku zachorowania. Bywają wyjątki ponownego zarażenia, zwłaszcza u osób o upośledzonym układzie odpornościowym. Po wyzdrowieniu uśpiony wirus pozostaje w organizmie każdego człowieka i w okresie obniżonej odporności może aktywować się w formie półpaśca.

W jaki sposób może dojść do zarażenia?

Wirus ospy wietrznej przenosi się głównie drogą kropelkową i to nie tylko przez bliski kontakt z osobą zarażoną. „Wiatrówka” może być przenoszona przez wiatr na odległość nawet kilkudziesięciu metrów. Osoba chora zaraża już na około dwie doby przed pierwszymi objawami. Patogeny przenoszą się także z wydzieliną z pęcherzyków, dlatego osoby zajmujące się chorymi muszą zachować wszelkie środki ostrożności. Wirus przenosi się także przez łożysko z matki na dziecko i jest niezwykle groźny, ponieważ często niesie ryzyko poważnych chorób płodu lub obumarcia ciąży.

Objawy i przebieg zachorowania

Pierwsze objawy ospy pojawiają się zazwyczaj dopiero po około dwóch tygodniach od kontaktu z wirusem. U dzieci objawia się zazwyczaj gorączką i wysypką w formie czerwonych plam. Natomiast u osób dorosłych wysypkę poprzedzają objawy tzw. prodromalne przypominające przeziębienie. Są to m.in. stan podgorączkowy lub gorączka, osłabienie, bóle głowy, bóle brzucha, dreszcze, a dopiero w późniejszych dniach infekcji dochodzi charakterystyczna wysypka.

Plamy na skórze przekształcają się w niedługim czasie w grudki wypełnione płynem, które później zasychają i odpadają. Niestety te zmiany skórne bardzo swędzą, ale za wszelką cenę należy unikać ich drapania. Rany bardzo łatwo ulegają zakażeniu bakteriami, ale również zostawiają po sobie trwałe blizny.

Wykwity ospy wietrznej mogą obejmować całe ciało, a także błony śluzowe jamy ustnej, gardło i podniebienie. Chorzy mogą mieć trudności z przyjmowaniem płynów i pokarmów, dlatego należy uważać na odwodnienie w przypadku dzieci.

Leczenie ospy wietrznej

U osób chorujących bez powikłań, stosowane jest jedynie leczenie objawowe, czyli leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe oraz łagodzące świąd. Ze względu na ryzyko zwiększania nadkażeń i zapalenia powięzi nie zaleca się stosowania ibuprofenu w leczeniu ospy wietrznej. Nie poleca się także smarowania pęcherzyków żadnymi płynami lub maściami, ani zasuszania ich pudrami czy zasypkami. Zamiast tego można stosować różne środki odkażające.

Aby nie dopuścić do rozwoju bakterii, ważna jest również higiena zmienionej chorobowo skóry. Pacjenci powinni kąpać się przynajmniej raz dziennie i delikatnie osuszać się ręcznikiem. U osób chorujących z cięższym przebiegiem włączane są często leki przeciwwirusowe, które hamują namnażanie wirusa.

Powikłania w wyniku zachorowania na ospę wietrzną

Przebieg zachorowania u niemowląt oraz osób powyżej 12. roku życia jest o wiele cięższy niż u dzieci. Zachorowanie jest szczególnie niebezpieczne dla niemowląt, kobiet w ciąży, osób z niedoborem odporności, cierpiących na nowotwory i choroby krwi, chorych na atopowe zapalenie skóry, a także pacjentów przyjmujących leki immunosupresyjne.

Ospa wietrzna często niesie za sobą poważne powikłania zdrowotne, może prowadzić nawet do zgonu. Z tego względu należy unikać zarażenia, a najrozsądniejszym rozwiązaniem jest szczepienie przeciwko ospie.

Najczęstszym powikłaniem są trudne do leczenia bakteryjne zakażenia skóry wywoływane przez paciorkowce i gronkowce, które mogą prowadzić do martwiczego zapalenia powięzi. Inne z nich to: zapalenie móżdżku, opon mózgowo-rdzeniowych, płuc, stawów, wątroby, mięśnia sercowego, osierdzia, a także ataksja móżdżkowa, zespół nerczycowy oraz małopłytkowość.

Szczepienie przeciwko ospie wietrznej

Szczepienie znacznie łagodzi przebieg choroby, może całkiem uchronić przed zachorowaniem. Zmniejsza także ryzyko przejścia półpaśca. Na rynku znajdziesz dwa preparaty (Varilrix oraz Varivax) i są to szczepionki żywe, które zawierają osłabiony szczep wirusa. Obie są dobrze tolerowane i mają wysoką skuteczność. Choć wirus zawarty w szczepionce nie jest zdolny do wywołania choroby, to czasem występuje odczyn poszczepienny w postaci wysypki.

Szczepienie jest możliwe do wykonania już od 9. miesiąca życia, najlepiej szczepić jednak dzieci po ukończonym 1. roku życia – dwoma dawkami w odstępach 6. tygodni. Według aktualnego kalendarza szczepień, szczepionka przeciwko ospie należy do tych nieobowiązkowych (choć zalecanych). Oznacza to, że za szczepionkę należy zapłacić i jest to koszt ok. 400-500 zł za pełny cykl szczepienia.

Obecny Program Szczepień Ochronnych zapewnia refundację tego szczepienia dzieciom uczęszczającym do żłobków lub klubów malucha.