Pierwszy trymestr ciąży

Okres trwania ciąży jest niezwykle wyjątkowym czasem w życiu każdej kobiety, który wiąże się z wieloma zmianami i wyzwaniami. Pierwszy trymestr ciąży jest bardzo ważnym etapem. Sprawdź, jakie badania powinna wykonać każda przyszła mama oraz jak rozwija się dziecko w pierwszych tygodniach trwania ciąży.

Pierwszy trymestr ciąży obejmuje 13 pierwszych tygodni jej trwania, gdzie za pierwszy dzień ciąży uznaje się pierwszy dzień ostatniej miesiączki. Najczęściej występujące objawy ciąży w I trymestrze to:

• brak miesiączki,

• huśtawka nastrojów,

• nadmierne zmęczenie, senność,

• wrażliwość i/lub bolesność piersi,

• krwawienie implantacyjne,

• nudności, mdłości, wymioty,

• częste oddawanie moczu,

• promienny wygląd,

• trądzik hormonalny,

• zachcianki.

Potwierdzenie ciąży

Przy podejrzeniu ciąży można wykonać domowy test ciążowy. Jest on dostępny do kupienia w każdej aptece lub drogerii. Uznaje się, że dają one średnio 95% wiarygodności, jeśli wykonywane są po upływie 10 dni od zapłodnienia.

Ze względu na technikę wykonywania testu ciążowego wyróżnia się:

• test płytkowy (kasetowy) – wymaga zebrania moczu do naczynia i umieszczenia za pomocą pipety kilku kropli w okienku testowym,

• test strumieniowy (flamastrowy) – pod strumieniem moczu należy umieścić pasek absorpcyjny znajdujący się pod nasadką testu,

• test paskowy – pasek testowy należy zanurzyć w naczyniu z zebranym wcześniej moczem.

Do wykonania testu należy użyć pierwszej porannej dawki moczu. Zdarza się czasami, że otrzymany wynik jest fałszywie dodatni lub ujemny. Z tego względu o wiele bardziej wiarygodnym badaniem jest oznaczenie stężenia hormonu beta-HCG w krwi. Jeśli uzyskany wynik wskazuje na ciążę, to należy jak najszybciej umówić się na wizytę do ginekologa. Dlaczego? Aby potwierdzić ciążę podczas badania USG. Warto pamiętać, że do 10. tygodnia ciąży należy wykonać szereg badań biochemicznych z krwi i moczu.

Wybór lekarza ginekologa-położnika, który będzie sprawował opiekę nad ciężarną nie jest łatwym zadaniem. Możemy wybierać wśród wielu specjalistów – w ramach NFZ i prywatnie. Warto kierować się opiniami innych mam oraz doświadczeniem i specjalizacją danego lekarza. W Polsce wszystkie kobiety ciężarne są objęte darmową opieką medyczną. Również te bez ubezpieczenia zdrowotnego i nie ponoszą żadnych kosztów związanych z badaniami, czy poradami innych specjalistów.

Badania w pierwszym trymestrze ciąży

Przez cały czas trwania ciąży regularnie wykonywane są różne badania. Mają one na celu monitorowanie zdrowia matki i dziecka, ale to właśnie w pierwszym trymestrze trzeba zrobić ich najwięcej. Do badań wykonywanych na samym początku (do 10. tygodnia ciąży) należą:

• badanie ginekologiczne,

• cytologia,

• posiew z pochwy,

• USG przezpochwowe,

• badania krwi (morfologia, glukoza, grupa krwi i czynnik Rh oraz badania na wirusy: HIV, toksoplazmoza, cytomegalia, różyczka, wirusowe zapalenie wątroby typu C, kiła, odczyn Wassermana),

• badanie moczu.

Pod koniec pierwszego trymestru (między 11. a 14. tygodniem ciąży) możliwe jest dokładne zbadanie płodu pod kątem wad rozwojowych. Należą do nich takie wady jak: cewy nerwowej, mózgu, przedniej ściany brzucha, kończyn, narządów wewnętrznych oraz określenie ryzyka wystąpienia chorób genetycznych. Zalicza się do nich Zespół Downa, Zespół Edwardsa, Zespół Patau oraz Zespół Turnera.

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca wykonanie pierwszego badania prenatalnego każdej kobiecie ciężarnej. Refundacja badania przez NFZ dotyczy tylko kobiet z grup ryzyka. Grupa ryzyka to między innymi: wiek ciężarnej powyżej 35. roku życia, występowanie choroby genetycznej u bliskiej rodziny lub płodu w poprzedniej ciąży, urodzenie dziecka dotkniętego wadą lub chorobą genetyczną, nieprawidłowe wyniki USG lub badań krwi wskazujące na ryzyko wystąpienia aberracji chromosomowej lub wady płodu.

Podczas pierwszego badania prenatalnego ocenia się ryzyko wystąpienia wad płodu na podstawie badań krwi oraz szczegółowych pomiarów badania USG. Jeśli wykryte zostaną nieprawidłowości, to wykonuje się jedno z badań inwazyjnych, które polegają na przezbrzusznym pobraniu próbki płynu owodniowego, kosmówki, krwi pępowinowej lub tkanek płodu.

Jak zmienia się życie kobiety ciężarnej?

Od pierwszego dnia ciąży kobieta powinna zacząć podwójnie dbać o swoje zdrowie – zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Od tego momentu kobiety ciężarne na każdym kroku zastanawiają się jak powinny postępować. Co im wolno, a z czego powinny zrezygnować. Najważniejsze wskazówki to:

1. Zmiana nawyków żywieniowych – dla prawidłowego rozwoju płodu, jak i poprawy własnego samopoczucia przyszła mama powinna ograniczyć spożywanie tłuszczy zwierzęcych, podrobów i żywności wysoko przetworzonej. Niewskazane jest picie dużej ilości kawy, a także czarnej herbaty. Nie wolno pić również większości herbat ziołowych. Ciężarna nie może spożywać surowych ryb, mięsa, jajek, a także serów pleśniowych.

2. Suplementacja – w przypadku nieodpowiednio zbilansowanej diety matki, ilość dostarczanych dziecku i niezbędnych dla jego prawidłowego rozwoju składników odżywczych nie jest wystarczająca, dlatego należy jak najszybciej włączyć suplementy dla kobiet ciężarnych, które zawierają przede wszystkim kwas foliowy, żelazo, witaminę D, kwasy DHA oraz jod.

3. Całkowity zakaz spożywania alkoholu, palenia papierosów, brania narkotyków.

4. Rezygnacja z niektórych zabiegów kosmetycznych – na początku ciąży powinno się unikać zabiegów z wykorzystaniem olejków eterycznych, masaży relaksacyjnych (masaże są wskazane w niektórych przypadkach, ale mogą być wykonywane jedynie przez fizjoterapeutę uprzedzonego o fakcie bycia w ciąży), zakazana jest depilacja woskowa i laserowa, zabiegi z wykorzystaniem prądu i ultradźwięków, trzeba uważać również na kosmetyki z retinolem i witaminą C.

5. Ostrożność w przyjmowaniu leków – każdy lek stosowany w okresie ciąży musi być skonsultowany z lekarzem, a w każdym przypadku należy w pierwszej kolejności spróbować naturalnych metod leczniczych.

6. Zakaz dźwigania i nadmiernego wysiłku – również obowiązuje od początku ciąży, natomiast wskazana jest umiarkowana aktywność fizyczna (częste spacery, pływanie, lekkie ćwiczenia ruchowe).

Jak wygląda rozwój płodu w pierwszym trymestrze?

Około 21.-22. dnia ciąży zaczyna bić serduszko dziecka. Około 6. tygodnia ma ono 5-6 mm długości i zaczyna tworzyć się jego szkielet – choć wyglądem przypomina małą kijankę, to widoczna jest główka, tułów i zawiązki kończyn. W 7. tygodniu dziecko waży ok. 1 grama i posiada m.in. serce, wątrobę, trzustkę i nerki. Tydzień później rozwijają się ręce, nogi oraz zrośnięte błoną palce. W 9. tygodniu dziecko ma już 15 mm długości i kształtuje się u niego pierwszy zmysł – dotyk. Około 10. tygodnia ciąży potrafi otwierać i zamykać usta, zgina i prostuje kończyny, wykonuje proste ruchy, twarz nabiera rysów, a błona między palcami zanika. W 11. tygodniu ma już 6 cm i 9 gramów. Skóra jest przezroczysta i zaczyna pokrywać się meszkiem, a na paluszkach rozwijają się zawiązki paznokci. Od 12. tygodnia u dziecka pojawia się odruch ssania, zaczyna również produkować mocz i wydalać go do wód płodowych. Pod koniec pierwszego trymestru dziecko osiąga wagę nawet 20 gramów, wykształcają się narządy płciowe i jest coraz bardziej ruchliwe. Maluch potrafi ssać kciuk i bawić się pępowiną oraz odczuwać emocje mamy – zarówno pozytywne i negatywne.